Covid 19: Mehatxua Estatu Sozial eta Demokratikoarentzat

Koronabirusaren pandemiarekin bizi dugun asaldura sozial eta erronka global honetan, bere gordintasun guztiarekin planteatzen da Askatasuna eta Segurtasuna binomioan dugun oreka haustea. 2001eko irailaren 11ko atentatuek aldatu zuten binomioa, eta susmagarri bihurtu zituzten magrebtarrak eta praktikante musulmanak. Kontrol oso gogorrak ezarri dizkigute aireportuetan, batzuetan umiliagarriak izateagatik onartezinak direnak. Ukaezina dirudi urruntze soziala transmisio birikoa mozteko aldarte ona dela. Baina “Noeren kutxak” deiturikoak martxan jartzean, tuberkulosiaz edo legenarrez kutsatutako gaixoak konfinatzeko lazaretoak bilakatu daitezke, sarritan tratamendu zentro baino gehiago espetxe gisa funtzionatu zutenak.

ZarautzOn-en herritar aske eta arduratsu gisa aritu gaitezen laguntzeko egiten dugu lan. Gure jokabidea agintarien agindu eta jarraibideek bakarrik gida ez dezaten. Beren osasuna eta herrikideena zaintzeko erabakiak hartzeko gai diren herritarrengan sinesten dugu, uneoro, edonon.

Hori lortzeko informazio argia behar dugu, informazio fidagarria. Baina gaur egun iristen zaizkigun datuak, irizpideak eta jarraibideak, erakundeetatik eta komunikabideek eskaintzen dizkigutenak, zalantzagarriak dira, gehiegi aldatzen dira eta desberdinak dira estatuko, autonomia-erkidegoetako edo udaletako agintariengandik datozen arabera. Osasun publikoko arduradunen edo esparru ekonomikoetako arduradunen orientabideak ere desberdinak dira.

Covid-19 irudia

Herritarrok planteatzen ditugun gaietako batzuk aipatuko ditugu.

 

Osasunaren ikuspegitik:

– Zein da tratamendu berriak jasotzeko egutegia eta denbora-muga?

Pertsona konfinatuak garen aldetik, gure konfinamenduaren horizontea non kokatzen den jakin behar dugu, egiten ari garen bizitzako uko-egite pertsonal, sozial eta ekonomikoei zentzua emateko.

Zein neurri dira beharrezkoak eta eraginkorrak osasunaren ikuspegitik?

Herritarren segurtasunaren eta askatasunaren ikuspegitik:

– Beharrezkoa al da bizitzen ari garen etxeko atxilotzeari eustea?

– Zergatik dira hain desberdinak herrialde ezberdinetako xedapenak ariketa fisikoari, haurren bizitza sozialari eta ikastetxeen funtzionamenduari dagokienez?

Beldurrak zuzendutako jokabideak ari da eragiten urruntze sozialak.  Nola murriztu dezakegu?

Herritarron kontzientzia desagertzen ari den prozesua bizi dugu, bakoitzaren salbazio indibidualaren aurrean?

– Medikuak, osasun-langileak, gaixo kronikoak eta ezinduak kriminalizatzen ari gara. Denok al gara denontzat susmagarriak?

Herritar oro kontrolatu al daiteke edozein leku eta unetan legezkotasun zalantzagarriko arau eta irizpideetara joz, bai fisikoki, bai bere edozein jarduketa edo komunikaziotan?

– Nola gorde dezakegu konfiantza erakundeengan, gure zaintzaileengan?

– Nola lagundu dezakegu herritarrok elkar errespetatu eta arduraz joka dezagun?

Gure gonbidatuak gertuko pertsonak eta ezagunak dira. Dedikazio sozial oparoa eta egiaztatua duten profesionalak dira.

Bertaratutakoekin solasaldirako eta elkarrizketarako proposatzen ditugun hainbat gai aipatuko ditugu.

Felix Zubia, Donostiako Ospitaleko ZIU medikua

Felix Zubia, Donostiako Ospitaleko ZIU medikua

  • Nola antolatzen zarete Ospitaleko ZIUn? Zenbat pertsona?
  • Mediku kutsatuak ere badaude?
  • Zailtasunak dituen paziente batekin zaudetenean, zein da zuen berehalako jarduna?
  • Imajinatzen dugu pazienteekin larrialdietan eta ZIUn izaten duzuen eguneroko bizipenak jada eskuragarri dauden sendagaiekin tratamenduetara behartzen zaituztetela.
  • Gure osasun ereduak muturreko egoerei heltzeko gaitasuna al du?
  • Hori ziurtatzeko zein erabaki hartzeko beharra dugu ?
  • Zeintzuk dira muga nagusiak? Edo, Osakidetzan zer indartu edo hobetu behar dugu?
  • Zer uste duzue maiz ikusten ditugun osasun-arloko langileei egindako mehatxuei buruz?
  • Zein dira gaur egun benetan arrisku handieneko kolektiboentzako itxaropenak?
  • Zer eta zein egutegitan espero dezakegu koronabirusari buruzko ikerketa zientifikoetatik?
  • Zuen egungo esperientziaren ikaskuntzak.
Juanjo Álvarez, Nazioarteko Zuzenbide Pribatuko katedraduna EHUn. Eusko Ikaskuntza/Caja Laboral de Humanidades saria.

Juanjo Álvarez, Nazioarteko Zuzenbide Pribatuko katedraduna EHUn. Eusko Ikaskuntza/Caja Laboral de Humanidades saria.

  • Lagun diezagukezu alarma-egoera aldarrikatu ondoren ezarri diren neurri zorrotzak ulertzen eta baloratzen?
  • Ez al da interbentzionista eta paternalistegia estatuaren jarduna?
  • Zure ustez, neurri batean gure erkidegoko bizikidetzaren eta gizarte-antolaketaren ereduari eragiten diote?
  • Arrazoituta al dago gure kezka, gure eskubide indibidualek eragiten duten poliziaren noraezaren aurrean? Ez al zaizu iruditzen zirkulazio askearen mugak etxez etxeko atxiloketa orokor bihurtu direla?
  • Pentsatzen duzu arriskuan jartzen ari garela gizabanakoa eta haren eskubideak oinarri dituen mendebaldeko zibilizazioaren oinarriak?
  • Pentsatzen duzu gai izango garela gizarte gisa, herritarrengan konfiantza berreskuratzeko, eta jakingo dugula beste pertsona batzuen erabakiak errespetatzen?
  • Nahiz eta arrazoia pandemia hedatzearen aurkako borroka izan, posible al da herritar guztien kontrol telematikoa modu orokorrean aplikatzea?
  • Konfiantza izan dezakegu, salbuespen-egoera gainditu ondoren, praktika horiek erabiltzeari utziko zaiola? Zure ustez, korporazio handiek helburu polizialekin edo kontrolik gabeko onura ekonomikorako erabiltzen jarraitzeko tentazioa nagusitu eta ezar al daiteke, izatez, zuzendutako gizarte batean, “Diziplinazko demokrazia” batean?
  • Transmititzen zaigun Asiako gizarteen eraginkortasunak liluratu gaitzake, herritarron eskubide eta betebeharren gure karta aztoratu arte?
  • EBk jarduera-gida bat argitaratu du dagoeneko, agintariek errespetatu beharreko irizpide argiak proposatzen dituena. Zein da horren benetako eraginkortasuna?
  • Beharrezkoa al da Datuak Babesteko Agentziaren edo Herriaren Defendatzaileen moduko erakunde independenteen jardun irmoa, agintari politikoek, sanitarioek eta eragile ekonomikoek gure eskubideak errespeta ditzaten?

Gure hausnarketa kokatzeko zenbait ekarpen.

Gaur, hogei urte geroago, desglobalizazioaz ari gara hitz egiten, hau da, estatuen barnera itzultzeaz. Itzulerako txartel batekin bidaiatu genuen. Mugetan harresiak altxatzen ditugu. Horrek zerikusi handia du iraultza teknologikoarekin, zerikusi handia du nazioarteko erronka handiekin.

Bizi dugun beste paradoxa bat demokrazia da. Inoiz baino demokrazia gehiago ditugu, eta, aldi berean, inoiz baino ahulagoak eta mehatxatuagoak dira. Esan digutenez, munduko bost pertsonatik hiru formalki halakotzat jotzen diren demokrazietan bizi dira gaur egun, eta, hala ere, herritarren artean asegabetasuna hazten ari dela ikusten dugu. Ikusten dugu demokraziek arazo asko dituztela nazioarteko erronka handiei aurre egiteko, eta erreakzio horiek baliatzen ari dira demokrazia zalantzan jartzen duten indarrak.

Deskubritu dugu dena lotuta dagoela: ingurumena, landa-eremuko bizitza, hiria, migrazioak, desberdintasuna, gatazka sozialak… ekintza ekologista, feminista eta baita klase-gatazkekin zerikusia duen guztia ere, hau da, desberdintasun sakonak eta indarkeria-erreakzioak areagotzen dituen lanaren hauskortasunarekin zerikusia duen guztia.

Hazten ari gara, baina desberdintasuna etengabe hazi da. Eta denok dakigu egonkortasunaren amaierak beldurra eta norantz garamatza? Bi termino erabat suntsitzaile identifikatzen ditugu: bata, desberdintasunarena, klima-aldaketarekin, erronka politiko handiekin, lan-munduarekin, teknologia berriekin oso lotuta dagoena. Eta bigarrena, beldurra.

Genetika giza genomatik abiatuta geldiezina dela ikusi dugu. Genomak aldatzeko teknika batzuk garatzen dira, baita zelulak manipulatzeko eta haien programen egitura bistaratzeko teknikak ere. Hori guztia biologia fisikoa bultzatzen ari da, eta grabitazio-uhinen eta Higgsen Bosoiaren ondoan, zalantzarik gabe, mendeko albiste handi bezala eraiki dira.

Orain arte konputagailu klasiko handiak erabiltzeko eskubidea dutenentzat erreserbatuko ikerketei ekiteko aukera emango digun konputazio kuantikoan pentsatzea falta zaigu. Horrek, nolabait, ikerketa beraren demokratizazioa dakar. Ahaztu gabe teknika neuronalak erabiltzeko aukera emango diguten adimen artifiziala eta makinen ikaskuntzaren aplikazio orokorrak.

Biologia molekularrak, ulertzeko aukera ez ezik, genomak manipulatzen hasteko aukera eskaintzen digu. Hamarkada honek beste diziplina batzuk gainditu ditu, baina duela urtebete jaio zen, genetikoki eraldatutako lehen pertsonak jaio ziren. Bi biki Txinan, egia da genomak editatzeko teknikak orain dela hilabete batzuk arte ikusi gabeko eremuetan kokatzen gaituela.

Ez da harro egoteko aurrerapausoa, printzipio etikorik gabe egin zelako eta hori guztia duela hamarkada bat etorkizuna zirudien zerbait zelako, eta gaur egun, beste arlo batzuetan, neurozientzian adibidez, oraindik ez dira lortzen ari iritsiko diren mugarri horiek.

Genetika eta biologia molekularra azken hamarkadan gehien eboluzionatu duen zientziaren adarra da, eta lorpen askori ateak irekitzen dizkie modu itxaropentsuagoan. Bai genomak aldatzeko teknikak, bai zelulak manipulatzeko teknikak, bai zelulen egitura eta programak bistaratzeko teknikak bultzatuko dituzte datozen urteetan, gaur egun lortu ez diren lorpenak lortu arte. Esate baterako, immunoterapiaz hitz egin genezake, minbiziaren aurkako tratamendua ematen dioten berriek modu iraultzailean jorratzen baitute.

Beti legearen aurretik doan zientzia arautzea da behar duguna orain, logikoa den bezala.

Eta trans-humanismoaren etorkizuna? Filosofo eta teknologoek adimen artifizialaren erronkei buruzko elkarrizketa ireki dute. Hala dirudi.

Baina lehenengo egiaztapena da, hemen lehen mundukoa den gai bati heltzen diogula erabat, munduko milioika behartsuentzat ez dena, baztertuta geratzen direlarik.

Bigarren egiaztapena da teknologia, adimen artifiziala eta robotika apelatuak direla, eta trans humanismoa eta horren muturreko deribatu bat, pos-humanismoa, sostengatzen duen paketea osatzen dutela, makinarekin elkartzearen alde egiten duena.

Egiaztatzen dugu ere, halaber, makinak, gehiegizko datuak direla medio, manipulatu egin gaitzakela. Badirudi beharrezkoa dela guk gizakiok erabiltzen dugun arrazoibidearekin erabakiak hartzeko balioko duten hizkuntza-etiketa baloratiboekin lan egiten saiatzea.

Eta hor agertzen da, beste behin ere, beste elkarrizketa mota baten beharra, ez gizakien eta makinen artean, humanisten eta teknologoen artean baizik. Giza adimenak errealitateak ikasten dituelako, eta errealitatea ez delako sistema automatikoen bidez iristen zaizkigun datuetara murrizten, errealitate digitalizatu bat, erraztua, galderarik planteatzen ez duena.

Gure erronka: nola egingo dugu inoiz imajinatu gabeko erronka berri horiei heltzeko, deliberazio organoak eta elkarrizketa komunitateak eraikitzeko?Z

Segurtasunaren bila, askatasunak konfinatu behar al ditugu?